Tahimik na pumasok si Aling Rosa sa mamahaling boutique sa gitna ng lungsod. Suot niya ang luma at kupas na sako—ang tanging disenteng damit na mayroon siya. Hawak niya ang maliit na supot ng kendi, pasalubong sana sa anak niyang si Miguel, na matagal na niyang hindi nakikita.
Hindi siya sanay sa malamig na ilaw, sa salamin sa dingding, at sa presyong hindi niya kayang bigkasin. Ngunit nilakasan niya ang loob. Sinabi ng anak niya sa telepono,
“Ma, dito tayo magkikita. May ipapakilala ako sa’yo.”
Hindi pa man siya nakakalapit sa display ng damit, may isang boses na agad na umalingawngaw.
“Miss! Ano’ng ginagawa niya rito?”
Isang babaeng naka-puting blusa at itim na pantalon ang galit na nakaturo kay Aling Rosa. Si Veronica—ang fiancée ng anak niya. Makinis ang balat, perpekto ang ayos, at puno ng pangmamata ang mga mata.
“Boutique ito, hindi ukay-ukay,” dagdag pa niya. “Baka may nanakawin pa siya!”
Nanliit si Aling Rosa. Yumuko siya, mahigpit na hawak ang supot.
“Pasensya na po… hinihintay ko lang po ang anak ko…”
Ngumisi si Veronica.
“Anak? Sino’ng anak? Ang anak ng ganitong itsura, siguradong katulong o driver.”
Narinig iyon ng ilang customer. May mga pabulong, may mga ngiting mapanlait. Walang kumampi.
Maya-maya, dumating si Miguel—maayos ang suit, halatang sanay na sa mundo ng mayayaman. Natigilan siya nang makita ang ina.
“Ma…” bulong niya, halo ang tuwa at hiya.
Ngunit bago pa siya makalapit, hinila siya ni Veronica.
“Ito ba ang sinasabi mong ina?” tanong niya, puno ng disgust. “Nakakahiya ka!”
Tahimik si Aling Rosa. Sanay na siya sa ganitong tingin ng mundo. Bata pa lang si Miguel nang mamatay ang asawa niya. Siya ang nag-araro, nagbuhat ng sako, naglaba, nagbenta ng gulay—lahat para makapag-aral ang anak.
Hindi siya umiyak. Hindi siya sumagot.
Hanggang sa isang matandang babaeng elegante ang pumasok sa boutique, sinamahan ng manager at isang lalaking naka-amerikana.
“Ma’am Rosa?” mahinahong tawag ng babae.
Lumingon ang lahat.
Tumayo nang tuwid ang matanda at ngumiti.
“Ikaw pala ang ina ni Miguel,” sabi niya. “Ako si Doña Elena.”
Nanlaki ang mata ng manager.
“Ang may-ari ng buong shopping complex…”
Namula si Veronica.
“Ano’ng ibig mong sabihin?”
Hinawakan ni Doña Elena ang kamay ni Aling Rosa.
“Kung hindi dahil sa kanya, hindi ako buhay ngayon.”
Tahimik ang buong boutique.
“Dalawampung taon na ang nakalipas,” patuloy ni Doña Elena, “ako’y naaksidente sa probinsya. Wala akong dala, walang tumulong. Siya ang nagbuhat sa akin, nag-alaga, at nagbenta pa ng kalabaw para maipagamot ako.”
Humakbang siya palapit kay Veronica.
“Ang babaeng minamaliit mo, ang nagturo sa akin ng tunay na dangal.”
Nanginig ang labi ni Veronica.
“Hindi ko po alam…”
“Hindi mo kailangang malaman,” malamig na sagot ni Doña Elena. “Kailangan mo lang matutong rumespeto.”
Lumingon siya kay Miguel.
“Ang yaman ay nawawala. Ang asal, dala mo habang-buhay.”
Lumapit si Miguel sa ina at niyakap siya.
“Patawad, Ma… kung minsan nahiya ako. Ngayon alam ko—ikaw ang dapat ipagmalaki.”
Umalis si Veronica sa boutique, tahimik, wasak ang dignidad.
At si Aling Rosa?
Hindi niya kailangan ng bagong damit para maging marangal.
Ang kanyang pagkatao—iyon ang hindi kailanman naluma.
