ANG HULING MENSAHE NIYA SA GRADUATION KO

Hindi ko akalaing darating ako sa araw na ito na mag-isa.

Nasa entablado ako, nanginginig, hawak ang mikropono—habang ang libo-libong tao sa gym ay naghihintay sa aking valedictory speech. Pero wala akong ibang marinig kundi ang malakas na tibok ng puso ko.

“Bakit ngayon pa…?” bulong ko sa sarili.

Sa harapan ko, nakikita ko ang mga magulang ng ibang estudyante na umiiyak, nagche-cheer, kumakaway. Pero ang upuan kung saan dapat nakaupo si Mama… bakante.

At doon ako muling binalikan ng lahat.

ANG BUHAY NG ISANG ISKOLAR NA KAHIT KAILAN HINDI SINUKUAN NG INA

Ako si Ariel, panganay sa tatlong magkakapatid. Lumaki kami sa isang barong-barong sa gilid ng riles. Si Mama ang nagtaguyod sa amin—isang labandera, tagahugas ng pinggan, minsan tindera, minsan kahit anong trabaho, basta’t may pambili ng bigas.

At kahit pagod na pagod siya, lagi niyang sinasabi sa akin:

“Anak, mag-aral ka lang. ’Wag mo kong isipin. Balang araw… makakatapos ka rin.”

Minsan naiiyak ako habang nag-aaral sa ilalim ng kandila, habang siya naman ay nakayuko sa labada hanggang madaling-araw.

Pero hindi ako sumuko. Hindi ko siya binigo.

Naging honor student ako mula elementary hanggang high school. Nakakuha ng scholarship sa unibersidad. Naging working student sa library. Lahat ng medalya ko, sinasabit niya sa dingding—kahit malapit na bumigay ang plywood.

“Para kay Mama,” sabi ko palagi.

At sa araw ng graduation ko… iyon sana ang araw na babawi ako sa kanya.

ANG KAGABIANG HINDI KO INAASAHAN

Araw bago ang graduation, masaya kaming nagluluto ni Mama ng simple lang—pansit at pritong manok.

“Ma, suot mo ha ’yung best kita na blouse bukas,” sabi ko.

Ngumiti siya. Pero napansin kong parang pagod ang mga mata niya, mas maputla kaysa dati.

“Anak… mamaya na ’yan,” sagot niya. “Matulog ka na. Baka antukin ka sa graduation.”

Pero hindi ako nakatulog agad. Ramdam kong may mali.

Kinabukasan, maaga akong nagising. Excited. Kinakatok ko ang pinto ng kuwarto ni Mama.

“Ma? Ma, alis na tayo…”

Tahimik.

Binuksan ko ang pinto.

Nakita ko siyang nakaupo sa gilid ng kama, nakayuko, hinihimas ang dibdib niya. Namumutla.

“M-Ma?”
“Ariel… anak… pasensya na…” napapikit siya sa sakit.
“Hindi ko kayang tumayo…”

Dinala namin siya sa pinakamalapit na ospital. Mataas ang BP, sobrang pagod ang katawan.

Hindi ako makapaniwala.

“Dok… kailangan ko pong pumunta sa graduation ko. Pero kailangan ko rin pong bantayan si Mama…”

Ngumiti ang doktor, mabait ang tingin.
“Anak, pumunta ka. Kung ano man ang mangyari, gusto ng nanay mo proud ka.”

Tumango ako, nanginginig.

Paglabas ko ng kwarto, tinawag ako ni Mama.

“Anak…”
Lumapit ako at hinawakan niya ang kamay ko.
“’Wag kang matakot. Marunong ka nang lumaban. Kahit wala ako… kaya mo.”

“Kaya mo rin, Ma. Lalaban ka, di ba?”

Ngumiti siya pero may luha sa mata.

Hindi ko alam—iyon na pala ang huling beses na nakita ko siyang gising.

ANG PAGBASAG NG BUHOS NA LUHA SA ENTABLADO

Bago magsimula ang graduation ceremony, tumawag ang ospital.

“Ariel… anak… your mother… she’s unconscious. We’re doing everything we can.”

Parang nabingi ako.

Pero hindi ako umuwi.

Nakiusap ang kapatid ko:
“Kuya, sabi ng doktor okay ka sa ceremony. Gusto ni Mama makita ka—kahit hindi na siya gising.”

At kaya ako narito ngayon—humaharap sa napakaraming tao, hawak ang mikropono, pero ang puso ko parang may butas.

Nagsimula akong magsalita.

“Mga guro… mga magulang… mga kaklase…”
Napahinto ako.
Napasinghot.
Tumingala.
Tumingin sa bakanteng upuan.

“Dapat… nandito ang Mama ko ngayon.”

Nagbuntong-hininga ako, pero hindi mapigilan ang pagbagsak ng luha.

“Pero… nasa ospital po siya ngayon. At… hindi ko alam po kung magigising pa siya.”

Nagbulungan ang mga tao sa likod. Pero hindi ko iyon pinakinggan.

“Alam ko pong marami rito ang may magulang na naka-upo sa harapan nila. Sana po yakapin niyo sila mamaya. Sabihin niyo na mahal niyo sila.”

Mabilis na kumalat ang luha ko, nanginginig ang boses ko.

“Kasi ako po… araw-araw kong hinihiling na sana sinabi ko pa nang mas madalas sa Mama ko… na mahal ko siya. Na siya ang dahilan kung bakit ako tumayo rito ngayon.”

Hinawakan ko ang medalya sa aking dibdib.

“Ma… kung naririnig mo ako…”
Humigop ako ng hangin, halos hindi makahinga sa iyak.
“Natapos ko, Ma. Para sa ’yo ito. Lahat-lahat. Sana magising ka. Sana makita mo ’to…”

Hindi ko na kinaya. Napasubsob ako sa kamay ko habang humahagulhol.

At sa sandaling iyon, ang buong auditorium ay natahimik—hanggang isang malakas na palakpakan ang sumabog. Makikita ang mga magulang umiiyak, pati ang mga guro nagtatanggal ng salamin para punasan ang mata nila.

Pero ako… iisa lang ang iniisip ko.

ANG MENSAHE MULA SA OSPITAL

Pagkatapos ng ceremony, mabilis akong tumakbo palabas. Hinabol ako ng advisor ko.

“Ariel! Anak! May tawag ka mula sa ospital!”

Nanginginig ang kamay kong kinuha ang telepono.

“Ariel,” sabi ng doktor.
“Huwag kang mag-alala… buhay ang Mama mo. Stable na siya.”

Napaupo ako sa sahig ng hallway ng school. Humagulgol ako sa sobrang ginhawa.

“Dok… makikita ko pa siya?”
“Oo, anak. Makikita ka pa niya. At sinabi ko sa kanya na nagtapos ka. Umiiyak siya kahit naka-oxygen.”

Doon ko naramdaman ang bigat na gumaan sa dibdib ko.

Sa wakas… may isa pa kaming pagkakataon.

EPILOGO

Pagdating ko sa ospital, tulog pa rin siya pero humihinga nang normal. Nilapit ko ang medalya sa kamay niya.

“Ma, uuwi ka pa ha? Marami pa tayong laban.”

At parang tugon, bahagya siyang gumalaw.

Hindi ko alam kung kailan siya gigising.
Pero alam ko—lalaban siya.

Para sa amin.
Para sa pangarap niya.
Para sa pagmamahal niya na walang katulad.