Ako si Lolo Ernesto, 72. Akala ko sa edad kong ito, ang pinaka malaking pagsubok ko na lang ay ang pananakit ng tuhod at pag-aalaga sa maliit kong hardin. Pero mali ako. May mga sakit pala na hindi kayang pagalingin ng pahinga o gamot—mga sakit na galing sa sariling anak.
Limang taon kong pinag-ipunan ang isang bagay: ang pangarap na bahay para sa anak kong si Martin at manugang kong si Anna. Gusto kong bigyan sila ng magandang simula, isang tahanang hindi nila kailangang bayaran buwan-buwan. Sa simpleng pensyon at maliit kong kita sa pag-aayos ng mga lumang kasangkapan, unti-unti kong binuo ang pangarap na iyon.
At nitong taon lang, natupad ko.
Ibibigay ko sa kanila bilang sorpresa.
Pero hindi ko inakalang kasabay ng pag-abot ko sa kanila ng regalo… doon din magtatapos ang pagtrato nila sa akin bilang pamilya.
ANG PAGKATUKLAS
Isang hapon, nadatnan kong abalang nag-iimpake sina Martin at Anna sa sala.
“Nay? Paalis kayo?” tanong ko, masaya pa dahil baka may outing ang pamilya.
“Pa, Europe trip kami. Two weeks,” sagot ni Martin na hindi man lang tumingin sa akin.
“Europe?” napangiti ako. “Ayos ‘yan. Kakaiba. Kailan tayo aalis?”
Doon siya tumigil sa pag-iimpake. Napatingin siya sa asawa niya. Si Anna ang unang nagsalita:
“Pa… hindi po kayo sasama.”
Parang may bumagsak na bato sa dibdib ko.
“A-a—hindi ako kasama?” sambit ko, pilit kong pinapalabas na ok lang.
“Mas gusto ko ng family vacation—yung kami lang,” sabi ni Anna, hindi man lang nag-alinlangan, parang nag-uutos lang sa isang kasambahay.
Saglit akong napatigil. “Hindi ba ako family?”
Walang sumagot.
ANG KATOTOHANAN NA MAS MASAKIT PA SA SUNTOK
Ilang araw bago iyon, ipinakita ko sa kanila ang titulo ng bahay na ako mismo ang nagbayad nang buo. Iniabot ko iyon sa kanila na may malaking ngiti sa mukha.
“Para sa inyo. Para sa pamilya n’yo,” sabi ko noon.
Naluha sila, niyakap ako. Ang akala ko pagmamahal ang dahilan.
Ngayon, tila naging paalala na lang iyon kung gaano nila ako kayang itulak palayo kapag hindi nila ako kailangan.
“Pa,” sabi ni Martin, “baka hindi mo rin kayanin ang biyahe. Matanda ka na.”
Tumawa ako kahit wala akong gustong tawanan.
“Pero kaya ko kayong pinaghirapan ng limang taon, hindi ba?”
Tahimik sila.
At doon ko nalamang hindi pala ako parte ng plano nila. Hindi pala ako isinasama dahil hindi nila gustong makita ako sa mga litrato. Hindi nila gustong ipaliwanag kung bakit may matandang lalaki sa honeymoon-like na bakasyon nila.
Ako—isang anino.
ANG PAGBAGSAK NG HULING PATIYA
Pag-alis nila, naiwan akong mag-isa sa bahay na binayaran ko. Doon sa sala kung saan sabi nila, “Pa, salamat. Ikaw ang pinakamabuting tatay.”
Pero ang pinakamabuting tatay pala… pinakamadaling kalimutan.
Tumunog ang cellphone ko, isang mensahe mula sa kapitbahay:
“Sir Ernesto, may paparating po dito na realtor. Pinapapasok daw po ni Ma’am Anna. Binebenta raw ang bahay.”
Nanlaki ang mata ko.
Binebenta?
Ang bahay na ipinangako nilang tirahan nila habang buhay?
Ang bahay na galing sa puyat, hirap, at pagod ko?
Kahit nanginginig, tumawag ako kay Martin.
“Anak… bakit may realtor dito?”
Sandaling katahimikan.
“Pa, nag-decide kami ni Anna na lumipat sa condo. Mas modern. Tsaka mas bagay sa lifestyle namin.”
Hindi ko alam kung matatawa ako o maiiyak.
“Martin… anak… sinabi ko naman na hindi ko hihingin pabalik ‘yan. Sa inyo na ‘yan. Pero sana naman… pinahalagahan n’yo kahit papaano.”
“Pa,” sabi niya, iritado, “pagod na rin ako. Ayoko ng drama. Bahay lang ‘yan.”
Bahay daw.
Para sa kanila.
Pero para sa akin?
Buong puso ko.
ANG DESISYON
Kinagabihan, hindi ako makatulog. Bumalik-balik sa isip ko ang sinabi nila.
“HINDI KA SASAMA.”
“MATANDA KA NA.”
“BAHAY LANG ‘YAN.”
At sa wakas, habang tumutulo ang luha sa unan ko, napagdesisyunan kong tapusin na ang isang bagay:
Hindi ko na ipipilit ang sarili ko sa pamilya na ayaw naman sa akin.
Kinabukasan, kinausap ko ang realtor.
“Sir… ako na magbebenta.”
Nagulat siya. “Akala ko po para sa anak ninyo ito?”
Ngumiti ako nang mapait.
“Noong una. Pero hindi ko pala sila kilala.”
At sa mismong araw na lumapag sa Pilipinas sina Martin at Anna, nadatnan nila ang driveway na walang kahit anong gamit nila. May nakapaskil na malaking karatula:
PROPERTY SOLD.
Nagulat sila. Nagalit. Tinawagan nila ako.
“Pa! Anong ginawa n’yo?!”
Sabi ko lang:
“Bahay lang ‘yan, hindi ba? Gaya ng sabi mo.”
At doon sila natahimik.
ANG MULING PAGTAYO
Lumipat ako sa maliit na apartment malapit sa palengke. Hindi marangya, hindi bago, pero payapa. Marami akong nakilalang bago, marami ring nakausap tungkol sa buhay. At unti-unti, natutunan kong hindi basehan ang dugo para sabihin kung sino ang tunay mong pamilya.
Minsan pala, ang pamilya ay ‘yung marunong magpasalamat.
Marunong magsabi ng “mahal kita”.
Marunong tumanggap.
At kahit masakit ang nangyari, napatawad ko rin sila.
Hindi dahil deserve nila.
Kundi dahil deserve kong maging payapa.
