“Ana, tara na! Baka ma-late ka!” sigaw ni Aling Marta habang inaayos ang kahong puno ng gulay sa maliit nilang puwesto sa palengke.

Lumaki si Ana Dela Cruz sa amoy ng isda, gulay, at pawis—kasama ng pangarap na balang araw, hindi na niya kailangang makipaglaban sa hirap. Si Aling Marta, isang tindera ng gulay, ang tanging sandigan niya simula nang iwan sila ng kanyang ama. Sa bawat singhot ng lupa mula sa talong at sitaw, may pangakong umiikot sa puso ni Ana:

“Isang araw… ako naman ang magtataas sa ’yo, Inay.”

Hindi naging madali para kay Ana ang pagpasok sa kolehiyo. Madalas siyang ma-late dahil bago siya tumakbo papuntang eskwela, tumutulong muna siya sa tindahan: pag-aayos ng paninda, pagsagot ng suki, at pagbubuhat ng mga kahon.

“Anak, magpahinga ka naman,” sabi minsan ni Aling Marta.

“Nakakapagpahinga po ako sa pag-abot ng pangarap,” sagot niya sabay ngiti kahit nanginginig ang tuhod.

Nang makapasok siya sa kursong Civil Engineering, mas sumikip ang mundo: matataas na grado, makakapal na libro, at mga proyektong halos wala nang tulog. May mga araw na nagigising siya sa pilaok ng manok… pero ang ina, gising na bago pa ang lahat.

Isang gabi, nadatnan niya ang ina na umiiyak sa kusina, hawak ang perang kulang pa sa matrikula.

“Inay, huwag na po,” pinipigilan ni Ana habang yumayakap.

“Anak, itong luha ko… luha ng tuwa. Kasi kahit hirap tayo, umaabot ka,” sagot ni Aling Marta… pero ramdam ni Ana ang pagod na kay tagal nang nakakubli.

Nang may dumating na oportunidad para sa scholarship exam, halos mawalan siya ng pag-asa dahil kailangan pa ng pamasahe papunta sa Maynila. Wala silang pera. Ngunit kinabukasan—wala na ang singsing na minana pa ni Aling Marta sa kanyang ina.

“Nasaan po ang singsing?!” Halos mapasigaw si Ana.

“Kapag ikaw ang puhunan ko… hindi lugi,” bulong ng ina sabay haplos sa buhok niya.

Nakuha ni Ana ang scholarship.

Sa unang pagkakataon, kumislap ang mundong dati’y puro dilim. Hindi na niya kailangan mag-alala sa matrikula, ngunit kailangan pa rin niyang magpursige sa pamamagitan ng on-the-job training at mga proyekto.

Pag-graduate niya, naipasa niya ang Board Exam—isang tagumpay na parang kulog na umalingawngaw sa buong buhay nilang mag-ina.

“Engineer ka na, anak! Engr. Ana Dela Cruz!” sigaw ni Aling Marta, halos pumutok sa saya ang dibdib.

Pero isang lihim ang sumunod—malaking kumpanya sa abroad ang nag-alok sa kanya ng trabaho. Isang sahod na maaaring magpabago sa lahat… ngunit nangangahulugang iiwan niya ang ina.

“Inay, paano po kayo?” tanong ni Ana habang pinipigilan ang luha.

“Kung ang pag-alis mo ang tulay papunta sa mas maganda mong bukas, eh ’di itayo mo. Ako naman ang tatawid doon kapag handa na,” sabi ng ina, may ngiting punô ng pag-asa at sakit.

Lumisan si Ana—bitbit ang pangarap at ang bigat ng pangungulila.

Pagkalipas ng dalawang taon, nakapagpatayo na siya ng maliit na bahay para kay Aling Marta at tulay sa kanilang probinsya na siya mismo ang nagdisenyo—isang tulay para sa mga pamilyang tulad nila na araw-araw nakikipaglaban para makaabot sa kabila.

Pag-uwi niya para sa inauguration, nakita niya ang inang may hawak na litrato niya sa kanyang unang araw sa trabaho.

“Anak, salamat. Sabi ko sa’yo, tatawid din ako,” mahigpit ang yakap ng ina, at doon bumagsak ang luha ni Ana—luha ng tagumpay at sakripisyo.

Ang tunay na kayamanan ay hindi ang sahod o titulo—kundi ang pag-ibig na nagpatatag sa bawat pangarap.

“Kapag ang puso ay may tapang at may nanay na sumusuporta—walang hirap na hindi kayang lampasan.”

Kung ipaabot mo ang tagumpay mo sa taong nagtaguyod sa ’yo, ano ang unang tulay na itatayo mo para sa kanila? 💛