Madalas kong marinig noon sa mga kaklase ko: “Ang tatay mo ba ‘yung nagtitinda ng taho sa kanto?”
At oo, siya nga — si Tatay Ben. Nakatungo lang ako, nakangiti kahit may halong hiya. Pero sa loob ko, may tanong: “Bakit ganito ang kapalaran namin?”
Bata pa lang ako, sanay na ako sa dalawang tsinelas na laging pudpod. Isa para kay Tatay, isa para sa akin. Madalas, pinapahiram niya pa sa’kin ‘yung kanya kapag napunit ang akin. Tawa lang siya kahit nakayapak pauwi.
“Basta may paa pa tayong naglalakad, anak, may pag-asa pa,” sabi niya habang tinutuyo ang pawis sa noo.
Lumipas ang mga taon, lumaki akong kasama ang amoy ng taho at pawis ng kalsada. Si Tatay ang bumubuhay sa’kin mag-isa matapos iwanan kami ni Nanay noong ako’y limang taong gulang.
Hindi siya nagreklamo. Kahit ulan, kahit baha, dala niya ang timbangan ng taho at ang pag-asang isang araw, makakamit ko ang pangarap niyang hindi niya natupad—ang makapag-aral.
Sa gabi, habang tinatahi niya ang luma kong uniporme, nakikita ko sa mata niya ang pagod. Pero nakangiti pa rin siya, parang sinasabing, “Kaya pa natin, anak.”
Ngunit dumating ang panahong halos sumuko na siya.
Nagkasakit si Tatay — ubo’t lagnat na ‘di gumagaling. Wala kaming pera para sa doktor. Gusto ko nang huminto sa pag-aaral para siya’y maalagaan, pero mariin niyang sinabi:
“Anak, ‘wag mong sayangin ang tsinelas mo. Yan ang magdadala sa’yo sa lugar na hindi ko naabot.”
Kinabukasan, pinilit niyang magtinda kahit nilalagnat. Dala pa rin ang timbangan, tahimik lang, pero bawat hakbang niya ay may tunog ng sakripisyo.
Isang araw, habang pauwi ako galing eskwela, nadaanan ko si Tatay. Nakaupo siya sa ilalim ng poste, hawak ang sirang tsinelas.
Lumapit ako.
“Tay, tara na po. Ako na po muna.”
Ngumiti siya. “Hindi, anak. Malapit na ‘kong matapos. Isang bote na lang.”
Pero hindi na niya natapos. Bumagsak siya sa kalsada.
Agad namin siyang dinala sa ospital. Ilang araw siyang walang malay. Hindi ko alam kung saan kukuha ng pambayad.
Naglakad ako, nag-apply bilang part-timer sa karinderya, nagbenta ng load sa kanto, nagtrabaho kahit gabi. Ang dalawang tsinelas na pag-aari ko, halos mapunit sa kakalakad.
Habang pinupunasan ko ang kamay ni Tatay sa ospital, napaluha ako.
“Tay, sabi n’yo dati, huwag kong sayangin ang tsinelas ko. Pero kayo, bakit sinusunog n’yo sarili n’yo para lang mabuhay ako?”
Muling dumilat si Tatay. Mahina pero malinaw:
“Kasi anak, ang bawat lakad ko sa hirap… ay para marating mo ang pangarap.”
Lumipas ang mga taon. Si Tatay, hindi na makapag-taho tulad ng dati, pero palaging nakaupo sa harap ng bahay, proud na proud sa akin.
Graduation ko noon — dinala ko ang lumang tsinelas na lagi naming ginagamit. Inakyat ko ang entablado, dala ang diploma at ang simbolo ng sakripisyo namin.
Habang inaabot ko ang medalya sa kanya, tumulo ang luha niya.
“Anak,” sabi niya, “ngayon ko lang naramdaman na sulit lahat ng pagod ko.”
Ngumiti ako, niyakap siya, at bumulong:
“Tay, salamat sa paglakad mo kahit walang kasiguraduhan. Dahil sa’yo, natutunan kong ang bawat yapak sa hirap ay hakbang papunta sa tagumpay.”
Ngayon, ako na ang may tsinelas na bago — hindi para ipagmayabang, kundi para ipagpatuloy ang lakbay ng pagmamahal na sinimulan ni Tatay Ben.
“Ang tunay na yaman ay hindi nasusukat sa dami ng pera, kundi sa tibay ng puso ng magulang na lumalaban para sa anak.”
Kung ikaw ang anak, hanggang saan mo kayang lumakad para suklian ang sakripisyo ng magulang mo?
At kung ikaw ang magulang — gaano kalayo ang kaya mong tahakin para sa anak mong minamahal? 💭
