Sa madilim na sulok ng kulungan, habang kumikidlat sa labas at pumapatak ang ulan sa lumang bubong, nakaupo si Mang Ruben, isang dating karpintero na nagkasala dahil sa desperasyon. Labinlimang taon na siyang nakakulong matapos magnakaw ng bigas para sa nagugutom niyang anak.
Ang anak niyang si Ella, noon ay pitong taong gulang lamang — umiiyak habang nilalayo siya ng mga pulis.
Simula noon, araw-araw niyang tanong sa sarili: “Patawarin pa kaya ako ng anak ko?”
Habang pinapahid niya ang luha sa kanyang pisngi, hawak-hawak pa rin niya ang isang luma at kupas na larawan ni Ella — nakangiti habang may hawak na tinapay. Isang paalala ng pag-asang di kailanman nawala sa kanyang puso.
Lumipas ang mga taon. Sa loob ng kulungan, natutong magbasa’t sumulat si Mang Ruben. Tinulungan siya ng isang paring bumibisita roon, at tinuruan siyang gumawa ng mga upuang gawa sa kahoy.
Isang araw, habang gumagawa siya ng bangko, tinanong siya ng pari:
“Ruben, kung mabibigyan ka ng pangalawang pagkakataon, ano ang una mong gagawin?”
Sumagot siya, mahina pero puno ng damdamin:
“Hahanapin ko po ang anak kong si Ella… kahit hindi niya ako tanggapin, gusto kong marinig niyang mahal ko pa rin siya.”
Sa labas naman ng kulungan, si Ella ay lumaking matalino, ngunit puno ng galit at pangungulila. Madalas siyang tanungin sa paaralan,
“Nasaan ang tatay mo?”
At palagi niyang sagot:
“Wala na po.”
Ngunit sa bawat gabi ng katahimikan, lihim siyang umiiyak, dahil kahit galit siya, may bahagi sa puso niyang nananabik.
Pagsapit ng ika-labinglimang taon ng pagkakakulong ni Mang Ruben, nakatanggap siya ng sulat. Sa unang pagkakataon, isang liham mula kay Ella. Nanginginig ang kamay niya habang binubuksan iyon.
Ang laman ng sulat:
“Tatay, di ko alam kung paano kita kakausapin. Galit ako noon. Pero ngayon, naiintindihan ko na. Marami akong tanong, pero gusto kitang makita.”
Para kay Mang Ruben, iyon ay tila sinag ng araw na tumagos sa bakal ng rehas.
Dumating ang araw ng kanilang pagkikita. Sa loob ng kulungan, pinayagan ng warden na makabisita si Ella. Nakatayo siya sa likod ng salamin, hawak ang telepono.
Nang makita ni Mang Ruben ang anak niya, tumigil ang mundo.
“Ella… anak…”
Hindi siya agad nakasagot. Nakatingin lang si Ella, umiiyak.
“Bakit, Tay? Bakit mo nagawa ‘yon?”
“Dahil gutom na gutom ka noon, anak. Wala akong makain, wala akong makuha. Pinili kong magkasala… para mabuhay ka.”
Tahimik. Tanging hikbi ni Ella at paghinga ni Ruben ang maririnig.
Makalipas ang ilang sandali, dahan-dahan siyang tumingin sa ama at sinabing:
“Hindi ko na kayang magalit. Gusto kong makilala kang muli.”
Sa unang pagkakataon, ngumiti si Mang Ruben — isang ngiting puno ng pag-asa.
Mula noon, madalas na siyang binibisita ni Ella. Tinuruan niya ang ama ng mga leksyon sa buhay, at kapalit, tinuturuan siya ni Ruben kung paano maging matatag kahit sa gitna ng dilim.
Hanggang sa tuluyang lumaya si Ruben makalipas ang dalawang taon.
Lumabas siyang payat, may uban, ngunit bitbit ang bagong simula.
Sa labas ng kulungan, sinalubong siya ni Ella — ngayon ay isa nang guro.
May dalang kahon ng mga gamit at upuang gawa sa kahoy, sinabing:
“Tay, ito po ang mga upuang ginawa n’yo. Ipinagamit ko po sa mga estudyante ko. Araw-araw po nilang nauupuan ang bunga ng pagtitiis n’yo.”
Napayakap si Ruben sa anak.
Sa unang pagkakataon matapos ang labingpitong taon, dama niya ulit ang init ng pamilya.
Ang dating rehas na pumigil sa kanya noon, ngayon ay simbolo na ng pagbangon.
“Hindi lahat ng nakakulong ay kriminal; minsan, may mga pusong nakakulong sa kahirapan, ngunit patuloy na nagmamahal at lumalaban.”
Ang tunay na liwanag ay hindi nasusukat sa kalayaan, kundi sa pag-asang hindi kailanman sumuko.
👉 Kung ikaw si Ella, kaya mo bang patawarin ang taong minsang nagkasala para sa’yo?
