Ang hangin sa loob ng Flight EK 332 mula Dubai patungong Maynila ay may kakaibang halo. Amoy ng duty-free perfume, amoy ng bagong katad mula sa mga mamahaling bag, at ang hindi maikakailang amoy ng pananabik—ang amoy ng pag-uwi. Para kay Nita dela Cruz, o “Aling Nita” sa lahat ng nakakakilala sa kanya, ang amoy na iyon ay mas matindi pa sa anumang pabango. Dalawampu’t limang taon. Dalawampu’t limang Pasko, Bagong Taon, at kaarawan ang kanyang pinalampas. Dalawampu’t limang taon ng pag-aalaga sa mga anak ng iba, habang ang sarili niyang bugtong na anak ay lumalaki sa mga litrato at tawag sa telepono. Ngayon, sa wakas, uuwi na siya. For good.
Mahigpit ang hawak ni Aling Nita sa kanyang luma at medyo kupas nang hand-carry bag. Sa loob nito ay hindi lang mga damit at pasalubong; naroon ang bigat ng dalawa’t kalahating dekada ng sakripisyo. Ang kanyang suot ay isang simpleng floral blouse at itim na pantalon na nabili niya sa sale. Ang kanyang mga kamay, na nakapatong sa kanyang kandungan, ay magaspang at kulubot—mga kamay na naglaba ng libu-libong damit, nagluto ng hindi mabilang na pagkain, at nagpunas ng sahig na kasing lawak ng kanyang mga pangarap para sa kanyang anak.
Nang mahanap niya ang kanyang upuan, 15B, isang window seat, isang maliit na ngiti ang sumilay sa kanyang labi. Ngunit agad itong napawi nang makita niya ang mga katabi niya sa 15C at 15D. Isang mag-asawang nasa edad kwarenta, parehong nakaporma. Ang babae ay may malaking-malaking sunglasses kahit nasa loob na ng eroplano, at ang kanyang bag ay may tatak na kilala sa buong mundo. Ang lalaki naman ay abala sa pag-swipe sa kanyang bagong-bagong tablet.
“Excuse me po,” mahinang sabi ni Aling Nita.
Tumingin sa kanya ang babae mula ulo hanggang paa, at bahagyang kumunot ang noo na parang may naamoy na hindi maganda. “Oh, you’re 15B? Sige, dumaan ka na,” sabi nito sa maarte at matinis na boses. Nag-usog ito nang kaunti, tila nandidiring madikitan.
Naupo si Aling Nita nang maingat, inilagay ang kanyang bag sa ilalim ng upuan sa harapan niya. Sinubukan niyang huwag pansinin ang masamang tingin ng mag-asawa. Sumandal siya at pumikit. Sa wakas. Ilang oras na lang, mayayakap na niya ang kanyang Alex. Ang kanyang maliit na Alex, na ngayon ay isang ganap nang binata.
“Hay, I can’t believe our luck, honey,” narinig niyang bulong ng babae sa asawa nito. “Sa dinami-dami ng pwedeng makatabi, isang… ganito pa.”
“Just ignore her, hon. Probably doesn’t even speak English,” sagot ng lalaki, hindi man lang ibinaba ang tingin mula sa tablet. “These DH are all the same. Uuwi na nga lang, ang dami pang dalang basura. Look at her bag. It’s probably full of cheap chocolates and expired perfumes.”
Ang bawat salita ay tumama sa puso ni Aling Nita na parang matulis na bato. DH. Domestic Helper. Sa loob ng dalawampu’t limang taon, iyon ang tatak na kanyang dinala. Ngunit hindi niya iyon ikinahiya. Ang bawat sentimong kinita niya mula sa pagiging DH ay malinis. Ang bawat butil ng pawis na pumatak mula sa kanyang noo ay para sa kinabukasan ng kanyang anak.
Pinili niyang manahimik. Ano ang mapapala niya kung papatulan niya ang mga ito? Itinuon niya ang kanyang pansin sa bintana habang unti-unting umaangat ang eroplano. Tinatanaw niya ang mga ilaw ng Dubai na paliit nang paliit, ang lugar na naging saksi sa kanyang mga luha, pagod, at pangungulila.
Nang magsimulang mag-serve ng pagkain ang mga flight attendant, lalong naging malupit ang mag-asawa.
“Miss, can I have extra wet wipes? Medyo… alam mo na, the air here is a bit… polluted,” sabi ng babae sa flight attendant, sabay sulyap kay Aling Nita.
Nahirapan si Aling Nita na buksan ang maliit na lalagyan ng butter. Nanginginig ang kanyang mga kamay, hindi dahil sa lamig, kundi dahil sa pinipigil na emosyon.
“Haha, look, honey. Pati pagbukas ng butter, hindi alam. Baka akala niya, sabon ‘yan,” sabi ng lalaki, sapat lang ang lakas para marinig niya.
Yumuko si Aling Nita. Isang butil ng luha ang pumatak sa kanyang tray ng pagkain. Pinunasan niya ito agad, umaasang walang nakakita. Naalala niya ang mga gabing umiiyak siya sa kanyang maliit na kwarto sa bahay ng kanyang amo, yakap-yakap ang litrato ni Alex. Naalala niya ang mga masasakit na salita mula sa kanyang unang amo na halos hindi siya pinapakain. Naalala niya ang init ng desyerto, ang walang katapusang trabaho, ang sakit ng pag-iisa. Tiniis niya ang lahat ng iyon para kay Alex. Para sa pangarap niyang maging piloto ang kanyang anak.
Ang flight ay nagpatuloy. Ang mag-asawa ay nanood ng pelikula, tumatawa nang malakas na parang sila lang ang tao sa eroplano. Si Aling Nita naman ay nakatingin lang sa labas, sa kadiliman na binabasag ng mga bituin, nagbibilang ng minuto hanggang sa masilayan niya ang lupang tinubuan.
Ilang oras bago ang kanilang nakatakdang paglapag sa Ninoy Aquino International Airport, ang “Fasten Seatbelt” sign ay umilaw. Isang pamilyar na tunog ang narinig, hudyat na may magsasalita mula sa cockpit.
“Good morning, ladies and gentlemen, this is your Captain speaking,” isang malinaw at kumpiyansang boses ang narinig sa intercom. “We are currently cruising at an altitude of 35,000 feet and will be commencing our descent into Manila shortly. We are expecting a smooth landing in about 45 minutes. The weather in Manila is clear at 28 degrees Celsius.”
Isang standard na anunsyo. Ngunit hindi doon natapos ang piloto. Huminga siya nang malalim, at nang muli siyang magsalita, may kakaibang init at emosyon na sa kanyang boses.
“On a personal note,” pagpapatuloy ng piloto, “I would like to dedicate this flight to a very special passenger on board with us today. For 25 years, this passenger worked tirelessly, thousands of miles away from home. She missed birthdays, Christmases, and graduations. She endured loneliness and hardship, all for one reason: to give her only son a future she could only dream of.”
Ang buong eroplano ay natahimik. Maging ang maingay na mag-asawa ay itinigil ang kanilang panonood at nakinig.
“She worked as a domestic helper,” sabi ng piloto, at sa puntong iyon, may bahagyang panginginig sa kanyang boses. “Her hands, rough from years of hard work, are the same hands that sent every single dirham she earned back home. Those earnings put me through school—from kindergarten, to high school, to the best aviation academy in the country.”
Naramdaman ni Aling Nita na bumilis ang tibok ng kanyang puso. Ang boses na iyon… pamilyar. Hindi… hindi maaari…
“Today is her first time back home in 25 years. And it is my greatest honor, as the captain of this flight, to be the one to fly her home. Ladies and gentlemen, please join me in honoring a true hero, my mother… Mrs. Nita dela Cruz, seated at 15B.”
Isang nakabibinging katahimikan ang bumalot sa buong cabin. Pagkatapos, parang isang malaking alon, dahan-dahang napalingon ang lahat ng pasahero sa direksyon ng upuan 15B.
Ang mag-asawang katabi ni Aling Nita ay parang binuhusan ng nagyeyelong tubig. Ang kanilang mga panga ay halos malaglag. Ang kanilang mga mukha, na kanina’y puno ng pagmamataas, ay napalitan ng ‘di maipintang pagkagulat at hiya. Tumingin sila kay Aling Nita, ang “DH” na kanilang nilait, na ngayon ay tahimik na lumuluha, ang mga kamay ay nakatakip sa kanyang bibig.
Ang pinto ng cockpit ay bumukas. Lumabas ang isang matangkad at makisig na piloto sa kanyang puting-puting uniporme. Si Captain Alex dela Cruz. Naglakad siya sa aisle, at ang bawat hakbang niya ay sinusundan ng tingin ng lahat.
Nilampasan niya ang business class, ang premium economy, hanggang sa marating niya ang hilera ng mga upuan kung saan naroon ang kanyang ina. Hindi niya pinansin ang mag-asawang nakatulala.
Sa harap ng daan-daang pasahero, lumuhod si Captain Alex sa sahig ng eroplano, sa harap ni Aling Nita. Kinuha niya ang magaspang na mga kamay ng kanyang ina, ang mga kamay na pinagtawanan ng mag-asawa, at dinala ito sa kanyang mga labi. Hinalikan niya ito nang buong paggalang at pagmamahal.
“Welcome home, ‘Nay,” sabi niya, ang mga luha ay tumutulo na rin sa kanyang mga pisngi. “Salamat po sa lahat. Oras na para ako naman ang mag-alaga sa inyo.”
Hindi na napigilan ni Aling Nita. Niyakap niya nang mahigpit ang kanyang anak. Doon, sa gitna ng aisle ng eroplano, sa taas na 35,000 talampakan, ang dalawampu’t limang taon ng pangungulila ay natapos sa isang yakap.
Isang pasahero sa likuran ang nagsimulang pumalakpak. Sinundan ito ng isa pa, at isa pa, hanggang ang buong eroplano ay umalingawngaw sa palakpakan. Marami sa mga pasahero, na mga OFW din o kaanak ng OFW, ay umiiyak, nauunawaan ang bigat at halaga ng eksenang nasasaksihan nila.
Ang mag-asawang mapanghusga ay hindi malaman kung saan ilalagay ang kanilang mga mukha. Gusto nilang magtago, maglaho. Ang babae ay dahan-dahang nag-alis ng kanyang sunglasses, at sa kanyang mga mata, makikita ang realisasyon ng kanilang pagkakamali.
Nang kumalma ang lahat at bumalik na si Captain Alex sa cockpit para ihanda ang paglapag, sinubukan ng lalaki na magsalita. “A-Aling… N-Nita… pasensya na po kayo…”
Tumingin si Aling Nita sa kanila. Wala nang luha sa kanyang mga mata. Sa halip, mayroong kahinahunan at pag-unawa. Ngumiti siya nang bahagya. Isang ngiting hindi mapanghusga, kundi isang ngiting nagsasabing, “Marami pa kayong dapat matutunan.”
Hindi na niya kailangan pang magsalita. Ang katahimikan niya ay mas malakas pa sa anumang salita. Habang papalapit ang eroplano sa runway ng Maynila, alam ni Aling Nita na ang kanyang pag-uwi ay hindi lang pagtatapos ng kanyang pagiging OFW. Ito ang simula ng isang bagong buhay—isang buhay kung saan ang sukat ng isang tao ay hindi sa kanyang damit o yaman, kundi sa laki ng kanyang puso at sa taas ng lipad ng mga pangarap na kanyang binuo para sa mga mahal niya sa buhay.
Tanong para sa mambabasa:
Kung ikaw ay isa sa mga pasahero sa flight na iyon at nasaksihan mo ang lahat, ano ang mararamdaman mo at ano ang sasabihin mo sa mag-asawang mapanghusga? I-share ang iyong opinyon sa comments!