“NOONG BATA PA AKO, HINDI KO NAINTINDIHAN KUNG BAKIT LAGING PAGOD SI NANAY—NGAYON, NA-REALIZE KO, HABANG AKO’Y LUMALAKI, SIYA NAMAN ANG UNTI-UNTING NAWAWALA PARA LANG MAGING BUO ANG BUHAY KO.”
HINDI KO MAKALIMUTAN ANG AMOY NG SABON AT PAWIS NI NANAY.
Laging amoy laba, laging amoy araw.
Ako si Ella, panganay ni Aling Rosa. Noong bata pa ako, ang alam ko lang, lagi siyang pagod. Lagi siyang gising bago pa sumikat ang araw, at madalas kong marinig ang tunog ng palanggana at labadora kahit dis-oras ng gabi.
Noon, minsan naiinis ako.
Bakit ba lagi siyang wala?
Bakit hindi siya tulad ng ibang nanay na may oras man lang para sa mga anak nila?
Pero hindi ko alam… habang lumalaki ako, unti-unti kong nauunawaan.
Noong elementary ako, wala kaming masyadong ulam.
Madalas, tuyo lang. Pero si Nanay, kunwari busog na raw.
Sasabihin pa niya, “Kainin mo na ‘yan, anak. Maaga pa akong kumain kanina.”
Pero alam ko, nagsisinungaling siya.
Naalala ko pa, isang gabi, nakita kong nakatulog siya habang naglalaba, nakayuko sa balde.
Hinawakan ko ang kamay niya — magaspang, malamig, at nangingitim sa sabon.
Hindi ko alam kung iiyak ako o gigisingin siya.
Doon ko unang naramdaman kung gaano kabigat ‘yung salitang “sakripisyo.”
Tuwing Pasko, habang ang iba may regalo, kami ni Mark simpleng spaghetti lang ang handa.
Pero para sa amin, iyon na ‘yung pinakamasarap — kasi iyon lang ang araw na nakikitang masaya si Nanay.
Hindi dahil may handa, kundi dahil buo kami.
Lumipas ang panahon, nakatapos ako ng kolehiyo.
Sa araw ng graduation ko, habang inaayos ko ‘yung toga, napatingin ako sa gilid ng stage — nandoon si Nanay.
Nakatayo, pawisan, at suot pa rin ang lumang damit na paborito niya.
Nakangiti, pero umiiyak.
Nang tawagin ang pangalan ko, hindi ko mapigilan ang luha ko.
Hindi dahil proud ako sa sarili ko, kundi dahil alam kong siya ‘yung tunay na dahilan kung bakit ako nakarating sa entablado.
Habang inaabot ko ang diploma, iniisip ko — ito, para sa kanya.
Pagkatapos ng graduation, niyakap ko siya nang mahigpit.
Sabi ko, “Nay, tapos na ang laban mo.”
Ngumiti siya, sabay sagot:
“Anak, hindi ako lumaban para sa sarili ko. Lumaban ako para makita kong nanalo ka.”
Ngayon, ako na ang nagtatrabaho sa isang accounting firm.
Si Mark naman, malapit nang grumadweyt.
At si Nanay? May sarili na siyang laundry shop — ‘Rosa’s Wash & Fold.’
Hindi ko makalimutang makita ‘yung ngiti niya noong unang araw na nagbukas iyon.
Parang lahat ng sakit, pagod, at gutom noon — napalitan ng kapayapaan.
Tuwing tinitingnan ko siya ngayon, napapaisip ako:
Kung hindi siya nagtiis, kung hindi siya naghirap, baka hindi ako nakarating dito.
Baka hindi ko natutunang lumaban, magmahal, at magpasalamat.
Kaya tuwing hinahawakan ko ang kamay ni Nanay, kahit magaspang at kulubot na, para sa akin, iyon ang pinakamagandang kamay sa mundo.
Mga kamay na nagbuwis ng lahat, para lang mabuo kami.
“Ang mga magulang, lalo na ang mga ina, ay parang kandila — nasusunog para lang magbigay liwanag. Kaya habang may pagkakataon ka, pasalamatan mo siya. Dahil ang bawat tagumpay mo, bahagi ng puso niya ang dahilan.” 🕯️💖
👉 Naalala mo pa ba ang pinakamalaking sakripisyo ng magulang mo para sa’yo? Kung oo, huwag mo nang hintaying bukas — sabihing “salamat” ngayon. ❤️
