Si Marco Reyes ay nag-iwan ng isang footprint sa New York City na kasingtindi ng mga skyscraper na ginawa niya. Sa edad na tatlumpu’t lima, siya ay isa nang Senior Structural Engineer, may sariling luxury condo sa Manhattan, at ang kanyang pangalan ay kilala sa international construction industry. Ngunit sa bawat gabi na nauupo siya sa kanyang malamig na penthouse, ang kanyang puso ay nananatili sa isang lullaby na kanta ni Nanay Maria at ang amoy ng grasa sa lumang talyer ni Tatay Ben sa Lucena, Quezon. Labinlimang taon ang lumipas, at ang kanyang sacrifice ay nagbunga ng bilyon-bilyong halaga. Ginawa niya ang lahat para bayaran ang kanyang guilt sa pag-alis sa edad na bente, ang panahon kung kailan pinakakailangan siya ng kanyang mga magulang. Ang financial support na ipinapadala niya ay sapat na para magretiro ang kanyang mga magulang sa isang marangyang buhay. Ang kanyang mission ngayon ay isara ang kabanatang iyon at magbigay ng fairy-tale ending.
Ang kanyang pag-uwi ay binalak niya nang perpekto, secretly at meticulously. Nag-arkila siya ng isang private jet papuntang Manila, na nagdala ng mas malaki pa sa inaasahang mga regalo: isang brand new na pickup truck para kay Tatay Ben, at isang koleksiyon ng mga sikat na designer handbag na laging pinapangarap ni Nanay Maria. Ang ultimate surprise ay ang downpayment para sa isang bungalow sa Tagaytay. Paglapag niya sa NAIA, hindi siya nag-abala sa mga security o limousine. Sumakay siya ng isang inarkilang SUV, pinili ang low profile upang hindi masira ang sorpresa. Ang puso niya ay parang tambol, naghihintay na makita ang mga luha ng kanyang mga magulang. Nang makarating siya sa Lucena, dahan-dahan niyang pinahinto ang sasakyan sa tapat ng kanilang lumang bahay. Ito ay simple pa rin, gawa sa kahoy at semento, ngunit hindi nagbago. Ang tarangkahan ay rusted, ngunit ang mga bougainvillea ay namumulaklak nang maganda, na nagpapakita ng pag-aalaga.
Bumaba si Marco, inayos ang kanyang mamahaling suit at huminga nang malalim. “Sorpresa,” bulong niya, ngumingiti. Pinihit niya ang pinto. Hindi ito naka-lock. Lalo siyang kinabahan. “Nanay? Tatay? Nandito na ang anak niyo!” ang boses niya ay puno ng sigasig. Ngunit ang tanging sumagot ay ang echo ng kanyang boses. Walang TV, walang radyo, at walang amoy ng paboritong adobo ni Nanay. Ang bahay ay clean, too clean. Ang mga kasangkapan ay nandoon pa rin—ang lumang upuan ni Tatay at ang sewing machine ni Nanay—ngunit parang museum display. Walang life, walang clutter ng isang pamilya. Hindi ito ang bahay ng mga magulang na nagpapahinga.
Nagmamadaling nagtungo si Marco sa master’s bedroom. Ang closet ay bukas. Wala nang damit. Ang kama ay walang sheets, tanging ang lumang spring na lang ang nakikita. Doon nagsimulang mag-panic si Marco. May nangyari bang masama? Nagkasakit ba sila? Sinubukan niyang tawagan ang mga cellphone nila, ngunit parehong ring lang nang ring at hindi sinasagot. Napansin niya ang isang lumang journal ni Nanay sa side table, na may nakalagay na maliit na key na may hugis anchor. Binuksan niya ang journal. Hindi ito tungkol sa mga gossip o recipe, kundi mga entry na punung-puno ng mga date, pangalan, at halaga ng pera. November 12, 2018: Nabili ang Parola Lot. December 25, 2020: Target 10 patients. Hindi niya naintindihan. Anong Parola? Anong patients?
Umalis si Marco, ang kanyang surprise ay naging urgent search. Sa labas, nakita niya si Aling Saling, ang matagal na nilang kapitbahay. Tumakbo si Marco patungo sa kanya, ngunit si Aling Saling ay parang umiiwas ng tingin, tila may itinatago. “Aling Saling! Si Marco po ito! Si Nanay at Tatay, nasaan po sila? Okay lang po ba sila?” Ang matanda ay nag-alangan, pinunasan ang luha sa gilid ng kanyang mata. “Marco, anak… ang tagal mong nawala. Ang Nanay at Tatay mo… matagal na silang umalis dito.” Gumuho ang mundo ni Marco. “Umalis? Saan po sila nagpunta? Saan? Baka nagkasakit sila? May money naman po sila! Dinala ko na ang truck!” Tumanggi si Aling Saling na sabihin ang eksaktong lugar. “Hindi ko pwedeng sabihin, Marco. Hiningi nila na huwag kong sabihin. Pero, Marco… hindi mo na kailangang mag-alala. Ang mga magulang mo… masaya na sila. At healthy.” Binigyan niya si Marco ng isang pahiwatig. “Hanapin mo si Father Leo sa lumang simbahan. Siya lang ang makakapagsabi sa iyo. At alalahanin mo, ang treasure na hinahanap mo ay hindi nakikita sa bank account, kundi sa eyes ng mga tao.”
Nagmaneho si Marco patungo sa lumang simbahan. Ang kanyang isip ay gulong-gulo. Sino ang mag-iiwan ng lahat, lalo na kung may financial comfort na? Nahanap niya si Father Leo, ang matanda at wise na pari na nagbinyag sa kanya. Si Father Leo, na may alam na sa kanyang surprise arrival, ay hindi nagulat nang makita siya. “Marco, welcome home. Ang mga magulang mo… hindi sila nagtatago. Sila ay naglilikha. Ang money na ipinadala mo, ginamit nila ito sa isang investment na hindi mo inasahan.” Sa huling pakiusap ni Marco, napapayag niya si Father Leo na sabihin ang lugar. “Ginamit nila ang lahat ng remittance mo, ang lahat ng bilyon-bilyong halaga, para bumili ng isang lumang lupa sa gilid ng dagat, at ginawa nila itong retreat center. Ang tawag nila dito ay ‘Ang Parola ni Marco’. Ang sabi ni Tatay Ben, ang remittance mo ay ang kanilang light sa madilim na panahon, at gusto nilang maging light ka rin para sa iba. Anchor ka, Marco. Sila ang nagdala sa iyo sa Parola.”
Doon nag-umpisa ang huling chapter ng paglalakbay ni Marco. Nagmaneho siya patungo sa baybayin, sa gilid ng bundok, sa isang lugar na matagal na niyang kinalimutan. Ang daan ay baku-bako, puno ng putik. Wala siyang pakialam. Parola ni Marco. Nang makarating siya, isang breathtaking sight ang sumalubong sa kanya. Hindi ito isang resort o isang rest house. Ito ay isang complex ng mga maliliit at malinis na cottage, isang community hall, at isang garden na punung-puno ng mga gulay at prutas. At sa gitna, nakatayo ang isang structure na parang lumang lighthouse, ngunit gawa sa wood at stone—Ang Parola. Sa garden, nakita niya si Nanay Maria, hindi may suot na designer dress, kundi may suot na simple duster at gardening gloves, nagtuturo sa mga bata kung paano magtanim. Sa workshop, nakita niya si Tatay Ben, hindi nagpapahinga, kundi nag-aayos ng mga upuan at wheelchair para sa mga matatanda.
Sa Parola ni Marco, ang money niya ay hindi ginamit para bumili ng luxury para sa dalawang tao, kundi para bumili ng life at hope para sa daan-daang tao. Ang mga bata ay mga orphan, at ang mga matatanda ay mga abandoned senior citizen. Tumayo si Marco sa gitna, habang ang mga luha ay umaagos sa kanyang mga mata—hindi ng kalungkutan, kundi ng realization. Lumapit siya kay Nanay Maria. “Nanay,” ang boses niya ay basag. Tumingin si Nanay Maria sa kanya, ang mga mata niya ay puno ng pagmamahal, ngunit hindi nagulat. “Marco, anak… alam kong uuwi ka. Ang Parola ang nagdala sa iyo.” Niyakap siya ni Nanay Maria nang mahigpit. Ito ang yakap na matagal na niyang hinintay.
“Pero Nanay, Tatay! Bakit? Bakit hindi ninyo ginamit ang money para sa inyo? Binilhan ko kayo ng truck! May mansion na tayo sa Tagaytay! Ginawa ninyo akong beggar sa aking sariling bayan!” Ang galit ni Marco ay hindi para sa kanila, kundi para sa sarili niya. Tiningnan siya ni Tatay Ben. “Anak, ang mansion ay isang big box na maganda lang tignan. Ang Parola ay ang home na nagbibigay ng purpose. Ang truck na binili mo ay maganda, pero ang mga tools na hawak ko ay nag-aayos ng buhay. Ang pera mo, Marco, ay sapat na para magbigay sa amin ng retirement. Pero naituro mo sa amin ang isang aral: Ang value ng tao ay hindi nakikita sa kung gaano ka karami ang save mo, kundi kung gaano ka karami ang serve mo. Kami ay masaya, anak. Ang bawat bata at matanda dito ay ang legacy mo. Ang pangalan mo ang naging light namin.”
Ipinakita sa kanya ng kanyang mga magulang ang kanilang simpleng room sa loob ng Parola—isang maliit na silid na sapat lang para sa dalawang tao. Walang aircon, walang luxury. Dito sila masaya. Sa wakas, naintindihan ni Marco. Ang kanyang mga magulang ay financially independent na, hindi dahil sa interest ng bangko, kundi dahil sa interest sa buhay ng tao. Ang kanyang American dream ay nakalimutan ang Filipino heart. Doon nagdesisyon si Marco. Hindi na siya babalik sa New York. Ang private jet ay ginamit niya para mag-uwi ng medical supply. Ang mansion sa Tagaytay ay ginawa niyang satellite office para sa foundation. Ang suit at tie ay pinalitan niya ng sando at t-shirt, at ang laptop ay pinalitan niya ng shovel at hammer. Ang Senior Engineer ay naging Director ng Parola ni Marco Foundation. Sa huli, ang surprise na inihanda niya ay naging surprise na nagbigay ng tunay na kahulugan sa kanyang buhay. Nahanap niya ang kanyang treasure, hindi sa dolyar, kundi sa mga yakap ng mga bata at ang ngiti ng kanyang mga magulang.
Tanong para sa mga Mambabasa: Kung ikaw si Marco, handa mo bang talikuran ang billion-dollar career mo sa ibang bansa para sa isang legacy na hindi mo kailanman inakala, na binuo ng iyong mga magulang? Ano ang mas mahalaga sa iyo: ang material comfort na binili ng pera, o ang purpose na binili ng sakripisyo? Ibahagi ang inyong mga pananaw!
