Tahimik ang bawat umaga sa gilid ng kagubatan kung saan nakatayo ang maliit na kubo ni Mang Ramon. Sa edad na animnapu’t walo, ang bawat araw niya ay isang ritwal ng kalungkutan at pag-alala. Ang simoy ng hangin ay tila bumubulong ng pangalan ng kanyang yumaong asawang si Lorna, at ang bawat sulok ng kubo ay isang dambana ng kanilang mga alaala. Sampung taon na siyang namumuhay mag-isa, sapat na ang tanim na gulay sa likod-bahay at ang mainit na kape para harapin ang isa na namang araw ng pag-iisa. Ang tanging ingay na gumigising sa kanya ay ang huni ng mga ibon at ang paminsan-minsang pagdalaw ng batang si Boyet mula sa baryo.
Ngunit isang gabing umuulan nang malakas, ang katahimikang iyon ay binasag ng isang ‘di inaasahang pangyayari. Isang kaluskos sa labas ang nagpatindig sa kanyang balahibo. Sa pag-aakalang isa lamang itong hayop-gubat, laking gulat niya nang matagpuan sa harap ng kanyang pinto ang isang kumot na may bakas ng putik at dugo. Sa ilalim nito, ang kasunod na umaga, ay isang dalagang natutulog sa sahig ng kanyang kubo—maputla, may mga galos, at basang-basa ang buhok. Walang pagkakakilanlan, walang maalala.
Sa halip na itaboy, nanaig ang awa sa puso ni Mang Ramon. Kinupkop niya ang dalaga, na sa mga sumunod na araw ay nagpakilala bilang “Lia,” isang pangalang tila napulot lamang mula sa kawalan. Sa paglipas ng mga araw, ang kubong dating puno ng lungkot ay unti-unting napuno ng bagong buhay. Ang mga simpleng gawain tulad ng pagluluto, pagdidilig ng halaman, at pagpapakain ng manok ay naging mga sandali ng kwentuhan at pagkakakilanlan. Si Lia, sa kabila ng kanyang amnesia, ay nagpakita ng kabaitan at kasipagan, na tila isang liwanag na muling nagbigay-kulay sa madilim na mundo ng matanda.
Subalit ang kanilang payapang pagsasama ay hindi nagtagal. Ang balita tungkol sa “misteryosong babae” sa kubo ni Mang Ramon ay mabilis na kumalat sa baryo. Ang mga simpleng usapan sa tindahan ay naging malisyosong tsismis. Si Mang Ramon ay tinawag na baliw, habang si Lia ay hinusgahan bilang isang masamang espiritu, isang kriminal na nagtatago, o isang kabit ng matanda. Ang mga matang dati’y puno ng paggalang ay napalitan ng panghuhusga at pagdududa.
Ang tensyon ay umabot sa sukdulan nang dumating ang mga tanod ng barangay, dala ang isang papel na nagsasabing may isang “mapanganib” na babaeng nawawala. Lalong nag-alab ang takot sa puso ng mga taga-baryo, at ang kubo ni Mang Ramon ay naging sentro ng kontrobersiya. Sa kabila ng panlalait at banta, hindi binitawan ni Mang Ramon si Lia. Ipinagtanggol niya ito, nanindigang isa siyang mabuting tao na nangangailangan ng tulong, hindi ng paghusga. Para sa kanya, si Lia ay hindi isang estranghera, kundi isang sagot sa kanyang mga panalangin—isang anak na muling nagparamdam sa kanya ng silbi sa mundo.
Ang misteryo ay nagsimulang malutas nang dumating ang mga pulis mula sa kabilang bayan. Si Lia ay hindi pala isang kriminal. Ang tunay niyang pangalan ay Lia Mendoza, isang ina na biktima ng isang malagim na trahedya. Isang bangka ang tumaob sa gitna ng bagyo, at sa insidenteng iyon, nawala ang kanyang nag-iisang anak na si Anna. Ang trauma mula sa pangyayari ang nagbura sa kanyang mga alaala at nagtulak sa kanya na magpagala-gala sa kagubatan.
Sa pagbabalik ng kanyang gunita matapos makita ang isang pendant na may pangalang “Anna,” gumuho ang mundo ni Lia. Ang sakit ng pagkawala ay bumalik nang buo. Ngunit sa pagkakataong ito, hindi na siya nag-iisa. Si Mang Ramon ay nanatili sa kanyang tabi, isang matatag na haligi ng suporta. Magkasama nilang hinarap ang katotohanan, at sa tulong ng mga awtoridad, isang milagro ang naganap.
Natagpuan si Anna—buhay at ligtas sa isang medical center sa kabilang bayan. Isang mangingisda pala ang nakasagip sa kanya. Ang kanilang muling pagkikita ay isang tagpong nagpaiyak sa buong komunidad. Ang ina na nawalan ng pag-asa at ang anak na inakalang wala na ay muling pinagbigkis ng tadhana. Ang balitang ito ay yumanig sa buong baryo. Ang mga taong dating nanghusga kay Lia at Mang Ramon ay napuno ng hiya at pagsisisi.
Isang hapon, ang mga dating mapanghusgang kapitbahay, sa pangunguna ni Kapitan Ernesto, ay sama-samang umakyat sa kubo ni Mang Ramon. Hindi para mang-usig, kundi para magpakumbaba at humingi ng tawad. Isa-isang lumapit ang mga taong minsang tumawag sa kanya ng masasakit na salita. May dalang mga regalo at luhang puno ng pagsisisi, inamin nila ang kanilang pagkakamali. Tinanggap sila ni Mang Ramon nang walang bahid ng galit. “Ang mahalaga,” wika niya, “ay natutunan nating lahat na huwag basta humusga.”
Ang pagbabalik-loob na iyon ang naging simula ng isang bagong kabanata. Ang kubo ni Mang Ramon ay naging sentro ng isang proyektong pangkabuhayan na tinawag na “Hardin ni Mang Ramon,” kung saan tinuruan niya ang mga bata at matatanda na magtanim, hindi lamang ng halaman, kundi ng kabutihan at pagkakaisa. Ang matandang minsang binalot ng kalungkutan ay naging “Lolo Ramon ng Bayan,” isang inspirasyon ng pag-asa at kapatawaran.
Si Lia at Anna, sa huli, ay nanatili sa tabi ni Mang Ramon, tinuring siyang ama at lolo. Ang kubong minsang naging simbahan ng kalungkutan ay naging isang tahanan—isang tahanan na itinayo hindi sa dugo, kundi sa kabutihan, pagtanggap, at pag-ibig na walang hinihinging kapalit. Ang kwento ni Mang Ramon at Lia ay naging isang alamat sa kanilang baryo, isang paalala na kahit sa gitna ng pinakamatinding dilim at panghuhusga, ang isang butil ng kabutihan ay kayang magbunga ng hardin ng pag-asa.