Naranasan mo na bang titigan ang isang larawan at maramdaman kung gaano kabilis lumipas ang panahon? Ang bawat tibok ng puso, bawat hininga, ay isang hakbang papalapit sa dulo. Peropaano kung… hindi ito ang dapat na maging katapusan? Paano kung ang ating mga katawan ay nagtatago ng sikreto, isang susi sa paglampas sa hangganan ng kung ano ang inaakalanating posible? Ang paghahanap ng buhay na walang hanggan ay hindi na lang isang pangarap. Ito ay naging isang labanan ng agham laban sa kalikasan.
Magandang araw, mga kasama sa paglalakbay ng kaalaman at mga naghahanap ng katotohanan! Ngayong araw, susuriin natin ang pinakamalaking pangarap ng sangkatauhan: ang imortalidad. Posible nga ba ito? Ano ang sinasabi ng agham? At tinitiyak ko sa inyo, pagkatapos ng bidyong ito, hindi na kayo magiging pareho ang tingin sa bawat kulubot sa inyong balat, sa bawat puting hibla ng buhok, o sa bawat segundong lumilipas. Kung nais ninyong tuklasin ang mga misteryong ito kasama namin, at ayaw ninyong makaligtaan ang susunod nating paglalayag sa mga hiwaga ng buhay, mag-subscribe na kayo ngayon. Kaya, handa na ba kayong sumama sa amin sa isang paglalakbay na maaaring magpabago ng inyong pananaw sa buhay… at sa kamatayan? Tara na, simulan na natin ang kuwento.
Sa bawat pagpatak ng umaga sa isang abalang sulok ng Maynila, may isang lalaking unti-unting niluluma ng panahon. Siya si Mang Tonyo, ama ni Reyna. Ang kanyang mga kamay ay magaspang, markado ng mahabang taon ng paghawak sa manibela ng kanyang jeepney, at pagmamasa ng harina para sa mga pandesal na ibinebenta niya sa madaling araw. Sa bawat pilat sa kanyang balat, maykuwento ng sakripisyo; sa bawat lalim ng kulubot sa kanyang noo, may alaala ng pagod na walang kapantay. Ngunit sa likod ng lahat ng iyon, may mgamatang nagliliyab sa pagmamahal para sa kanyang anak, si Reyna.
Si Reyna naman, isang dalagita na nasa pagitan ng labing-anim at labing-walong taong gulang, ay isangbuhay na patunay ng lahat ng paghihirap ni Mang Tonyo. Payat siya, ngunit may matatag na tindig na tila hindi nabubuwag ng anumang pagsubok. Sa kanyang mga mata, makikita ang pag-asa at determinasyon—isang salamin ng kanyang ama, ngunit mayroong sariling alab. Madalas siyang nakasuot ng simpleng damit pang-eskuwela, ngunit ang kanyang isip ay hindi simple; ito ay puno ng mga tanong, lalo na tungkol sa pagtanda at paghina ng kanyang minamahal na ama.
Tuwing umaga, bago pa sumikat ang araw, naririnig na ni Reyna ang paggalaw ni Mang Tonyo sa kusina. Ang tunog ng harina na ibinubuhos, ang pagmasa, ang paghurno ng pandesal, ay naging tunog ngkanilang buhay. Pagkatapos nito, sasakay na siya sa jeepney, haharap sa maingay at magulong trapiko ng lungsod. Nakikita ni Reyna kung paano unti-unting kumakain ang trabaho sa kalusugan ng kanyang ama. Ang ubo na lalong lumalala tuwing taglamig, ang pagbaba ng timbang na halata kahit sa maluwag niyang t-shirt, ang lagingpagsakit ng likod.
Isang gabi, habang nag-aaral si Reyna sa ilalim ng ilaw ng bombilya, narinig niya ang malakas na pag-ubo ni Mang Tonyo. Sa pagkakataong iyon, hindi na lang iyon isang ordinaryong ubo; may kasama na itong paghingal. Dali-dali siyang lumapit sa kanyang ama, at doon, nakita niya ang takot sa mgamata ni Mang Tonyo—isang takot na hindi niya kailanman ipinakita. Ito ang naging mitsa. Ito ang nagtulak kay Reyna na tanungin ang kanyang sarili: Bakit kailangan nating tumanda? Bakit kailangan nating mamatay? Mayroon bang paraan upang pahabain ang buhay, hindi lang para sa sarili, kundi para sa mga taong mahal natin?
Mula noon, hindi lang mga aklat sa paaralan ang binasa ni Reyna. Sa gabi, sa ilalim ng kumot, gamit ang lumang cell phone na may mahinang internet, siya ay nagsimulang magsaliksik. Sa simula, ang kanyang mga tanong ay simple: Paano gumaling sa sakit? Ngunit habang lumalalim ang kanyang paghahanap, nakita niya ang mas malaking misteryo sa likod ng lahat ng ito: ang proseso ng pagtanda mismo. Dito niya nahanap ang mga salitang “aging research,” “longevity,” at ang pinakamakapangyarihan sa lahat, “immortality.”
Nalaman niya ang tungkol sa mga maliliit na bahagi ng ating katawan na tinatawag na “cells.” Ang bawat isa sa atin ay binubuo ng bilyun-bilyongcells na patuloy na nagdi-divide, nagre-repair, at nag-aayos ng ating sarili. Ngunit nalaman din niya na mayroong limitasyon ang prosesong ito. Tulad ng isang makina na unti-unting napupudpod, ang ating mga cells ay tumatanda rin.
Unang dumapo ang kanyang pansin sa konsepto ng **cellular senescence**. Ito ang proseso kung saan ang mga cells ay humihinto sa pag-divide, ngunit hindi sila namamatay. Sa halip, nananatili sila sa katawan, naglalabas ng mga kemikal na nagiging sanhi ng pamamaga at pinsala sa mga kalapit na cells. Isipin mo sila bilang mga “zombie cells”—hindi ganap na patay, ngunit hindi rin nabubuhay nang maayos, at sa halip ay nakakasama sa mga buhay na cells sa kanilangpaligid. Ang mga siyentista ay naniniwalang ang pagtanggal sa mga senescent cells na ito ay maaaring magpabagal sa pagtanda at makatulong sa pagpapagaling ng maraming sakit na kaugnay ng edad. Naisip ni Reyna, “Kung kaya nating alisin ang mga zombie cells na ito, hindi kaya mas magiging malakas si Papa?”
Sumunod, natuklasan niya ang misteryo ng **telomeres**. Isipin ninyo ang dulo ng inyong sintas ng sapatos. Kung ito ay nasira, madaling matastas ang buong sintas. Ganoon din ang telomeres—sila ang proteksiyon sadulo ng ating mga chromosomes, ang nagdadala ng ating genetic information. Sa bawat pag-divide ng cell, umiiksi ang mga telomeres na ito. Kapag masyado na silang maikli, humihinto angcell sa pag-divide, at doon nagsisimula ang pagtanda. Ngunit mayroong isang enzyme na tinatawag na telomerase na kayang ibalik ang haba ng mga telomeres. Ang problema? Sakaramihan ng cells ng tao, aktibo lang ang telomerase sa early development at sa ilang klase ng cells tulad ng cancer cells—na nagpapakita na ang pagpapahaba ng buhay ng cell ay may kaakibat na panganib, dahil ang cancer cells ay “imortal” sa kanilang sariling, mapanirang paraan.
Habang mas lumalalim ang kanyang kaalaman, nakita ni Reyna ang mas radikal na mga ideya sa agham: ang **gene editing**, lalo na ang **CRISPR**. Ang teknolohiyang ito ay tulad ng isang napakatumpak na gunting na kayang putulin at ayusin ang DNAng isang organismo. Kung kaya nating itama ang mga genetic errors na nagiging sanhi ng sakit at pagtanda, hindi kaya puwede nating i-rewire ang ating mga katawan para manatiling bata at malusog nang mas matagal? Ang posibilidad na baguhin ang ating genetic blueprint upang makaiwas sa Alzheimer’s, Parkinson’s, o kahit ang mismong paghina ng katawan ay nakamamangha. Naisip niya, kung may ganitong teknolohiya, hindi ba puwede na hindi na manghina si Papa?
Hindi rin nagtagal, nakilala niya ang potensyal ng **stem cells**. Ang mga stem cells ay parang master cells ng ating katawan, na kayang maging anumang klase ng cell na kailangan. Kung kaya nating gamitin ang mga stem cells upang palitan ang nasira o tumandang tissues at organs, hindi kayapuwede nating i-rejuvenate ang buong katawan? Ito ay tulad ng pagpapalit ng mga lumang piyesa ng makina para sa mga bago, na nagbibigay ng bagong buhay sabuong sistema.
Ngunit ang paghahanap sa imortalidad ay hindi lamang tungkol sa pag-aayos ng mga cells at genes. Nalaman din ni Reyna ang tungkol sa mga mas simple, ngunit potensyal na makapangyarihang mga interbensyon. Ang **caloric restriction**, o ang pagkain ng mas kaunting calories nang hindi nagugutom, ay ipinapakita na nagpapahaba ng buhay sa maramingorganismo. Ang mga gamot tulad ng **rapamycin** at **metformin**, na dating ginagamit para sa iba pang sakit, ay pinag-aaralan ngayon para sa kanilang mga epekto sa pagpapabagalng pagtanda. Tila, ang pangarap na walang hanggang buhay ay hindi lang nakasalalay sa mga futuristic na teknolohiya, kundi maging sa mga pagbabago sa ating pamumuhay atsa mga gamot na umiiral na.
Habang si Reyna ay unti-unting nagiging isang self-taught expert sa longevity science, napansin naman ni Mang Tonyo ang pagbabago sa kanyang anak. Nakikita niya ang mga libro at articles na binabasa ni Reyna, puno ng mga termino na hindi niya naiintindihan. Sa simula, nag-alala siya. “Anak, huwag mong masyadong pagurin ang sarili mo sa pag-aaral,” ang sabi niya minsan, “ang mahalaga ay makatapos ka.” Ngunit sa isang pagkakataon, nang makita niya ang mga mata ni Reyna na puno ng pag-asa habang ipinapaliwanag ang tungkol sa “regenerative medicine” at kung paano nito posibleng mapagaling ang mga sakit, naramdaman niya ang kakaibang init sa kanyang puso.
“Parasaan ba ‘yang lahat ng binabasa mo, anak?” tanong niya isang gabi, habang kumakain sila ng pandesal na binabad sa kape.
Ngumiti si Reyna, isang ngiti na maybahid ng kalungkutan at pag-asa. “Para po sa inyo, Papa. Para po sa atin. Naisip ko po, kung posible kayang… mas mahaba pa ang buhay natin, na mas malusog. Para makita niyo pa po ako, hanggang sa magkaroon ako ng sarili kong pamilya. Para makasama ko pa po kayo nang matagal.”
Ang mga salitang iyon ay tumimo sa puso ni Mang Tonyo. Ang kanyang pangarap ay simple lamang: ang makita si Reyna na makatapos, magkaroon ng magandang buhay, at maging masaya. Ang kanyang sakripisyoay para sa kinabukasan ng kanyang anak. Ngunit ngayon, si Reyna naman ang nagsasakripisyo ng kanyang oras at pag-iisip, hindi lamang para sa kanyang sariling kinabukasan, kundi parasa kalusugan at posibleng kahabaan ng buhay ng kanyang ama.
Ang usapin ng imortalidad ay hindi lamang tungkol sa teknikal na agham. Ito ay may malalim na ethical at philosophical na mgakatanungan. Kung kaya nating pahabain ang buhay, ano ang mangyayari sa mundo? Sino ang karapat-dapat mabuhay nang mas matagal? Paano ang populasyon? Ang mga resources? Ang mga katanungang ito ay madalas na bumabagabag kay Reyna habang mas lumalalim ang kanyang pag-aaral. Ngunit sa huli, ang kanyang paghahanap ay hindi tungkol sa literal na buhay na walang hanggan, kundi sa pagpapahaba ng **malusog at makabuluhang buhay**. Hindi para makaiwas sa kamatayan, kundi para mas mapangalagaan ang bawat sandali ng buhay.
Ang kanyang paglalakbay sa mundo ng agham ay naging isang paglalakbay din sa pag-unawa sa pagmamahal. Naintindihan niya na ang halaga ng buhay ay hindi nasusukat sa haba nito, kundisa lalim ng mga koneksyon na nabubuo natin. Ang paghahanap niya sa imortalidad ay nagbago. Hindi na lang ito tungkol sa pagpapahaba ng buhay ni Mang Tonyo, kundi sa pagbibigay ng karangalan sa bawat paghihirap niya, sa pag-asa na ang bawat sakripisyo ay magbubunga ng mas malusog, mas masaya, at mas matagal na panahon para sa mga susunod na henerasyon.
Ngayon, si Reyna ay isang estudyante na, nagpapatuloy sa kanyang pag-aaral sa larangan ng biology, na may espesyalisasyon sa cellular aging. Ang kanyang mgamata ay puno pa rin ng pag-asa at determinasyon, ngunit ngayon, mayroon nang mas malalim na pang-unawa sa kumplikadong relasyon ng buhay, agham, at pagmamahal. Ang kanyang ama ay matanda na, ngunit masaya. Nakikita niya ang ningning sa mga mata ng kanyang anak, at alam niyang ang kanyang mga sakripisyo ay nagbunga.
Ang kuwento nina Reyna at Mang Tonyo aysumasalamin sa pangkalahatang paghahanap ng sangkatauhan sa imortalidad. Hindi lamang ito paghahabol sa walang hanggang buhay, kundi isang paghahabol sa kahulugan ng buhay mismo. Angbawat tuklas sa siyensya—mula sa pag-unawa sa telomeres, sa pagtanggal ng senescent cells, hanggang sa paggamit ng gene editing at stem cells—ay hindi lamang nagpapalawaksa ating kakayahan, kundi nagpapalalim din sa ating pang-unawa sa kung ano ang ibig sabihin ng maging tao. Ang imortalidad, sa esensya, ay maaaring hindi paglampas sa kamatayan, kundi ang pagpapahalaga sa bawat sandali, ang pagpapahaba ng malusog na buhay, at ang pagtiyak na ang pagmamahal at kaalaman ay mananatili, hindi saisang indibidwal, kundi sa puso ng sangkatauhan.
Maraming salamat sa pagsama sa amin sa paglalakbay na ito, sa pagtuklas sa mga hiwaga ng agham at ng mismong kahulugan ng buhay. Ang paghahanap sa imortalidad ay isang patuloy na kuwento, isang labanan na walang katiyakan kung may mananalo, ngunit isang labanan na nagtutulak sa atingpatuloy na umunlad at matuto. Kung naramdaman ninyong nakapagbigay kami ng bagong pananaw sa inyong pag-iisip, o kung nais ninyong maging bahagi ngaming komunidad na naghahanap ng mga katotohanan sa likod ng mga misteryo, huwag kalimutang mag-like, mag-comment sa inyong mga saloobin, at higit sa lahat,mag-subscribe sa aming channel. Hanggang sa susunod na paglalakbay sa mga kuwento ng buhay at agham.