Sa isang liblib na baryo kung saan ang halimuyak ng basang lupa ang bumubuhay sa bawat umaga, nanahan ang isang kwento ng pag-ibig, sakripisyo, at pambihirang pagbangon. Ito ang salaysay ni Isagani, isang binatang magsasaka na ang mga palad ay kasing tigas ng lupang kanyang binubungkal, ngunit ang puso ay minsang naging kasintatag ng pananampalataya sa isang pangako.
Sa edad na beinte-singko, ang mundo ni Isagani ay umikot lamang kay Lira—ang kanyang kababata, kalaro, at ang babaeng pinangakuan niya ng bukas. Si Lira, na may kutis na kayumangging kaligatan at mga matang nangungusap ng mga pangarap, ay ang bituin sa madilim na gabi ni Isagani. Ngunit sa likod ng kanyang mga ngiti ay nagkukubli ang isang pagnanasang makatakas sa kahirapan, isang uhaw na maranasan ang marangyang buhay sa siyudad.
“Ako na ang magpapaaral sa iyo, Lira,” pangako ni Isagani isang gabi sa ilalim ng kanilang punong mangga. Upang tuparin ito, isinugal niya ang lahat. Ibinenta niya ang kalabaw na tanging yaman na naiwan ng kanyang yumaong ama. Ang bawat sentimong kanyang natanggap ay maingat na itinabi para sa matrikula, aklat, at pamasahe ni Lira patungong Maynila. Habang si Lira ay unti-unting yumayakap sa bagong mundo, si Isagani ay yumayakap sa mas matinding paghihirap. Madalas ay lugaw lang ang kanyang hapunan, ngunit hindi siya kailanman nagreklamo. Ang bawat liham na ipinapadala niya ay puno ng pag-asa at pagmamahal, walang hinihinging kapalit kundi ang tagumpay ng babaeng minamahal.
Ngunit ang siyudad ay may sariling awit, isang himig na kayang magpabago kahit sa pinakamatatag na puso. Ang mga sulat ni Lira ay unti-unting lumamig, paiksi nang paiksi, hanggang sa isang araw, isang liham ang dumating na tuluyang dumurog sa mundo ni Isagani. “Hindi na ako babalik sa baryo,” sabi sa sulat. “May ibang landas na akong tinatahak.” Sa Maynila, nakilala ni Lira si Don Ernesto Salazar, isang matandang negosyante na nagbukas sa kanya sa mundo ng karangyaan. Ang mga pangako sa ilalim ng puno ng mangga ay napalitan ng mga mamahaling hapunan, alahas, at isang buhay na malayo sa putik at alikabok ng baryo.
Napatitig si Isagani sa lupa, sa kanyang mga kamay na nagpapatunay kung gaano siya nagsikap, at sa puso niyang winasak. Ngunit sa halip na malugmok, ang sakit ay naging binhi ng isang bagong simula.
Ang Pagbangon Mula sa Abo
Kinabukasan, muli niyang hinawakan ang araro. Sa halip na mawalan ng gana, ibinuhos niya ang lahat ng kanyang lakas at oras sa sakahan. Dito niya nakilala si Kajerry, isang matandang agrikultor na nagturo sa kanya ng mga makabagong pamamaraan sa pagsasaka—organic composting, crop rotation, at natural pest control. Ang sipag ni Isagani, na sinamahan ng bagong talino, ay nagbunga ng himala. Ang kanyang ani ay dumami, at ang kanyang mga gulay ay naging mas malusog.
Nang dumating ang bagyong Enso na sumira sa halos lahat ng pananim sa kanilang baryo, ang sakahan ni Isagani ay tila isang milagrong nakatayo pa rin. Ang kanyang inihandang drainage system at matibay na binhi ay nagligtas sa kanyang pinaghirapan. Sa panahong ang lahat ay naghihirap, siya ang naging sandalan. Hindi nagtagal, nakilala siya bilang isang makabagong lider sa kanilang komunidad. Unti-unti siyang nakapag-ipon, tinubos ang lupang naibenta ng kanyang ama, at nagsimulang bumili ng iba pang lupain mula sa mga kapwa magsasaka na nawalan ng pag-asa.
Hindi niya kinalimutan ang mga taong nasa ibaba. Ang mga dati niyang kaklase na tambay ay binigyan niya ng trabaho. Nagpatayo siya ng mga programa para sa mga kabataan at nag-alok ng scholarship kay Marites, isang dalagitang may pangarap ngunit kapos sa buhay. Si Isagani ay hindi lang nagpayaman ng lupa; nagpayaman siya ng mga buhay.
Ang Pagbabalik ng Nakaraan
Makalipas ang ilang taon, si Isagani ay hindi na lamang isang simpleng magsasaka. Siya na ang nagmamay-ari ng ilang hasyenda, isang iginagalang na negosyante na nagsu-supply ng mga organikong produkto sa Maynila. Ngunit sa gitna ng kanyang tagumpay, isang balita ang gumambala sa kanyang tahimik na mundo: si Lira ay nagbabalik.
Matapos mamatay si Don Ernesto, iniwan si Lira ng pamilya nito na walang-wala. Ang dating marangyang buhay ay naglaho, at ang babaeng minsan ay nangarap maging reyna ay bumalik sa baryo bilang isang anino ng kanyang nakaraan—talunan, wasak, at nag-iisa.
Ang kanilang muling paghaharap ay puno ng katahimikan at mga hindi masabing salita. Hindi galit ang naramdaman ni Isagani, kundi isang uri ng pagtataka sa kung paanong ang tadhana ay nagawang paglaruan ang kanilang mga buhay. Hindi niya ito tinanggap pabalik, ngunit hindi rin niya ito itinaboy. Binigyan niya si Lira ng pagkakataong makabawi sa sarili sa pamamagitan ng pagtulong sa mga programang pang-edukasyon na kanyang itinatag.
Bagong Pag-ibig, Bagong Kabanata
Sa kanyang paglalakbay, nakilala ni Isagani si Eloisa, isang community educator na may pusong katulad ng sa kanya—mapagmalasakit, matalino, at may malalim na pag-unawa sa buhay. Ang kanilang pag-ibig ay hindi isinilang mula sa nag-aalab na pagnanasa, kundi mula sa respeto at paghanga. Sila ay nagpakasal sa isang simpleng seremonya sa ilalim ng punong akasya, na sinaksihan ng buong komunidad na kanyang binuo.
Isang trahedya ang muling sumubok kay Isagani nang masunog ang bahagi ng isa sa kanyang mga hasyenda. Ngunit ang apoy na ito ang lalong nagpatunay sa kanyang tunay na yaman. Ang buong komunidad—mula sa mga nanay na tinuruan niyang bumasa hanggang sa mga kabataang binigyan niya ng trabaho—ay nagtulong-tulong upang muling itayo ang nasira. Sa gitna ng abo, mas tumatag ang pundasyon ng pagkakaisa.
Sa huli, hinarap ni Isagani si Lira. Hindi para manumbat, hindi para ibalik ang nakaraan, kundi para palayain ang kanilang mga sarili. “Pinatawad kita,” sabi niya, “dahil deserve kong mabuhay ng walang bigat sa dibdib.” Iyon ang huling pag-uusap na tuluyang nagsara sa kabanatang minsan ay puno ng sakit. Si Lira ay nagpatuloy sa paglilingkod sa komunidad, habang si Isagani, kasama si Eloisa at ang kanilang mga anak, ay nagpatuloy sa pagtatanim ng isang pamanang hindi kayang sirain ng kahit anong bagyo—isang pamana ng pag-asa, pagbangon, at walang hanggang pagpapatawad.